Dawne budownictwo ludowe

Dawne budownictwo ludowe
Nizinny i równinny krajobraz wielkopolsko-kujawski, urozmaicony głównie niewielkimi wzgórzami w okolicy Poznania Gniezna oraz Leszna i Kalisza, a przede wszystkim jeziorami, charakterystycznymi dla Kujaw i spotykanymi wśród pagórków morenowych w Wielkopolsce cechuje widoczna wszędzie obecność ręki ludzkiej, która każdy kawałek ziemi uczyniła uporządkowanym i dostosowanym do wymagań racjonalnej gospodarki rolniczo- leśnej. Istniejący tu przemysł, rozbudowany głównie w kierunku rolniczo- -przetwórczym (cukrownie, gorzelnie itp.), nie tworzy w omawianym okręgu zwartych zgrupowań, które mogłyby zaważyć na charakterze krajobrazu. Wpływ taki natomiast można zanotować w dziedzinie ludowego budownictwa przemysłowego, w postaci wiatraków, których masowe dawniej występowanie, do stu w jednej miejscowości, oddziaływało znacznie na wygląd tych okolic. Wychodzą one wprawdzie coraz bardziej z użycia, gdyż w roku 1952 zanotowano 496 wiatraków nieczynnych i niszczejących, na 918 zachowanych z liczby ok. 2700 istniejących w początkach wieku XIX, niemniej jednak ich czworograniaste, wyniosłe słupy, kryte gontowym dachem dwuspadowym, i wielkie, ostro zaznaczające się na tle nieba, wąskie skrzydła – stanowią nadal dość częste akcenty niezbyt urozmaiconego krajobrazu. Dawne budownictwo ludowe zostało tu już przeważnie wyparte przez domy murowane i obce polskiej architekturze budynki gospodarcze o niskim, prawie płaskim- dachu, krytym papą. Nawet zachowane chaty drewniane, różnorodne w konstrukcji i materiale, odbiegają bardzo w Wielkopolsce od tego, co o nich pisał w wieku ubiegłym Kraszewski, Gloger czy Mokłowski.