Biologiczne sprzężenie zwrotne dowodzi istnienia powiązań wzajemnych między umysłem i ciałem. W zdrowym organizmie funkcjami fizjologicznymi sterują: mózg i centralny układ nerwowy. Często jednak umysł „wtrąca się” – tak jest na przykład wtedy, gdy źródłem napięć w organizmie są sytuacje stresowe. Korzystając z metody biologicznego sprzężenia zwrotnego, pacjent może przyswoić sobie sposoby opanowywania zaburzeń równowagi funkcyjnej w ciele.
Świadome działanie pozwala wpływać na funkcje ciała, które mogą być dokładnie i stale mierzone, na przykład na szybkość bicia serca, temperaturę skóry, ciśnienie krwi, napięcie mięśni oraz aktywność fal bioelektrycznych mózgu. Urządzenie do biologicznego sprzężenia zwrotnego mierzące te parametry składa się z elektroencefalografu, który daje zapis fal nerwowych i fal mózgowych, elektromiografu rejestrującego napięcie mięśni, a także przyrządu do mierzenia skórnej odpowiedzi galwanicznej (obrazuje on przewodnictwo elektryczne skóry określające stan pobudzenia, podniecenia lub nerwowości).
Dzięki temu urządzeniu pacjent otrzymuje informacje w postaci łatwych do rozpoznania i zinterpretowania sygnałów. Na przykład, gdy przyrząd rejestruje napięcie mięśni, może zapalać się czerwona lampka lub włączać specjalny sygnał dźwiękowy. Informację tę można następnie wykorzystać w niektórych metodach relaksacyjnych i wizualizacyjnych, których celem jest kontrolowanie napięcia mięśni. Do metod stosowanych łącznie z urządzeniami biologicznego sprzężenia zwrotnego należą techniki relaksacji, autosugestii, wizualizacji oraz medytacji. Na przykład, jeżeli przyrząd pokazuje, że serce bije szybciej, aby zrelaksować umysł i ciało, można wyobrazić sobie spokojne, ciche miejsce, ewentualnie medytować, powtarzając mantrę. W procesie leczenia metodą biologicznego sprzężenia zwrotnego pacjent nie jest więc obiektem terapii, lecz sam staje się swoim terapeutą.
Metoda ta znajduje zastosowanie w zwalczaniu chorób związanych ze stresem i zaburzeniami nerwowo-mięśniowymi. Można ją też wykorzystać do rozwoju osobowości i wzrostu samoświadomości. Biologiczne sprzężenie zwrotne bywa skuteczną metodą leczenia zaburzeń emocjonalnych lub behawioralnych, takich jak stany lękowe, depresje, fobie, bezsenność, napięciowe bóle głowy. Pomaga również w walce ze schorzeniami, które uważane są przez niektórych specjalistów za choroby pochodzenia psychosomatycznego, takimi jak astma, choroba wrzodowa, zapalenie okrężnicy, biegunka, arytmia serca, nadciśnienie, zespół Raynauda i migrenowe bóle głowy. Biologiczne sprzężenie zwrotne może pomóc chorym po udarze mózgowym oraz z dolegliwościami związanymi ze skurczami mięśni. Ponieważ metoda ta sprawia, że pacjent lepiej poznaje i rozumie funkcjonowanie umysłu i ciała, może ona okazać się korzystna dla jego rozwoju i wzrostu samoświadomości.
